Οι Γωνιές είναι χωριό της επαρχίας Μαλεβιζίου, με 526 κατοίκους το 2001.
Βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες του Ψηλορείτη στο βάθος κοιλάδας, ανατολικά του υψώματος Φιλιόρημος (υψ. 797 μ.) και μεταξύ των λόφων Πούπα και Ανεμόπρινος. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και με την κτηνοτροφία, επίσης υφαίνονται μάλλινα υφαντά.
Στο χωριό υπάρχουν μεταξύ άλλων Πολιτιστικό Κέντρο, Αγροτικό Ιατρείο, Δημοτικό Σχολείο, Πολιτιστικός Σύλλογος, Αγροτικός Σύλλογος, Αγροτικός Συνεταιρισμός και από αθλητική άποψη ενεργός στην Β΄ ερασιτεχνική κατηγορία είναι ο Αθλητικός Όμιλος Γωνιών στο ποδόσφαιρο.
Στο χωριό πολιούχος είναι ο ναός του Αγίου Δημητρίου, Ανατολικά του οικισμού βρίσκονται τα Αρχοντικά, η συνοικία των ισχυρών του χωριού, σε παλιότερες εποχές. Στη ίδια συνοικία βρίσκεται το παλιό υδραγωγείο των Γωνιών καθώς και η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου), χτισμένη τον 13ο αιώνα, με τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στους πρόποδες του υψώματος Φιλιόρημος βρίσκεται ένας ανακαινισμένος ανεμόμυλος (1904) και στην κορυφή του το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Κατά την θεμελίωση του, αποκαλύφθηκε ένα υψίβατο ιερό της Μινωικής εποχής. Στην θέση Κορφή της Κεριάς υπάρχει Μινωικό ιερό κορυφής στο οποίο βρέθηκε χάλκινο ειδώλιο και στην θέση Σκλαβόκαμπος αποκαλύφθηκε από το Μαρινάτο (1930) κατά τη διάνοιξη δρόμου Μινωικό μέγαρο, που χρονολογείται από την Υστερομινωική Περίοδο.
Έξω από το χωριό, στο ύψος της διασταύρωσης για Καμαράκι, σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση ένας νερόμυλος (1910), ο οποίος έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού γίνεται σε ενετικό συμβόλαιο του 1333.
ΠΑΛΙΟΜΥΛΟΣ
Οι Γωνιές ήταν πάντοτε ένα επαναστατημένο χωριό. Το μόνο χωριό που δεν εμούτισε (προσκύνησε), όπως λένε χαρακτηριστικά. Οι Γωνιές καταστράφηκαν επανειλημμένως από τους Τούρκους, με πιο ακραίο περιστατικό την εκτέλεση 74 κατοίκων του χωριού το 1830 στη θέση Έβδομος.
Το χωριό αναφέρεται το 1583 Gognés με 245 κατοίκους, το 1671 Gonyes με 42 χαράτσα και το 1881 Γωνιές με 344 κατοίκους.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ο οικισμός ήταν έδρα των επαναστατών. Στη διάρκεια της Επανάστασης του 1866 στον οικισμό είχε την έδρα της η Επιτροπή Ανατολικής Κρήτης με επικεφαλής τον ηγούμενο της μονής Ιερουσαλήμ Μαλεβιζίου, Μελέτιο Καλησπεράκη.
Αξιοθέατα
Γραφικό χωριό, συνοικία με παραδοσιακά Αρχοντικά
Παλιό υδραγωγείο
Εκκλησίες: Παναγία 13ου αιώνα, Προφήτης Ηλίας, Άγιος Δημήτριος.
Μινωικό μέγαρο του Σκλαβόκαμπου (1500π.χ.)
Φιλιόρημος, Κερια – Ιερά κορυφής Μινωικής εποχής
Ανεμόμυλος (1904)
Νερόμυλος λίγο πριν το χωριό (1910)
Φυσικό Περιβάλλον
Οροπέδιο Μπενταχέρι (Τμήμα Φυσικού Πάρκου Ψηλορείτη)
Οροπέδιο Εβδόμου (Κάτω και Επάνω Λάκκος, πηγή, τυροκομείο)
Γωνιανό Φαράγγι Μνημείο Πεσόντων
Σπήλαια – Βάραθρα (Ψηστράκι, Τσάκαλος, Κυνηγόταφκος, Τάφκος Κολενιάς, κλπ)